Jak będzie wyglądać twoje dziecko?

W chwili zapłodnienia jądro komórki jajowej łączy się z plemnikiem. Tym samym, całość materiałów genetycznych komórki jajowej (geny matki) i plemnika (geny ojca) ulega rekombinacji i poprzez ich połączenie dochodzi do powstania nowej komórki zwanej zygotą oraz do określenia unikalnej puli genowej dziecka. Zygota składa się z 23 chromosomów, z których połowa pochodzi od ojca a połowa od matki dziecka. Teoretycznie oznacza to, że dziecko w 50% podobne jest do matki, zaś w drugich 50% podobne do ojca. Jest to oczywiście prawda tylko w sensie statystyki, gdyż kombinacja genów powstała w wyniku połączenia materiałów genetycznych rodziców jest wystarczająco unikalna aby niemożliwe było wykazywanie jakichkolwiek bezpośrednich podobieństw np. fizycznych cech rodziców i dziecka.

Mimo iż zygota składa się w równym stopniu z genów obojga rodziców nie wszystkie cechy jakie będzie posiadało dziecko w równym stopniu od nich zależą. Klasycznym przykładem tej „nierówności” jest mechanizm ustalania płci dziecka. Otóż, komórka jajowa zawiera 22 pary chromosomów zwykłych oraz jeden chromosom płciowy, który zawsze jest chromosomem X. Natomiast plemnik ojca może być wyposażony w chromosom płciowy X albo Y. Oznacza to, że determinacja płci dziecka zależy od tego, czy plemnik, który wniknął w komórkę jajową, zawiera chromosom X (urodzi się dziewczynka) czy Y (urodzi się chłopiec). Tak więc, płeć dziecka określona zostaje w chwili poczęcia (powstania zygoty) przez materiał genetyczny ojca.

Pamiętajmy również, że geny można podzielić na dwie grupy. Po pierwsze, geny dominujące, które jako silniejsze wskazują na znacznie większą tendencję do ujawniania się. Po drugie, tzw. geny recesywne, czyli słabsze, które manifestują się rzadziej. Należy wziąć również pod uwagę, że rodzice również odziedziczyli geny po rodzicach. Czymś zupełnie oczywistym dla każdego genetyka jest natomiast to, że rodzic w swojej puli genetycznej posiada wiele genów determinujących daną cechę fizyczną – jedne z nich są dominujące inne recesywne. W konsekwencji, to że np. ojciec dziecka ma ciemne kręcone włosy (determinowane przez geny dominujące) nie oznacza, że w puli genowej jaką przekazał dziecku nie ma recesywnych genów, które, sprawią, że będzie ono blondynem o prostych włosach. Mówiąc inaczej, jeżeli rodzic ma ciemne włosy, to oznacza to, że jest nosicielem dwóch dominujących genów włosów ciemnych, bądź jednego genu włosów ciemnych oraz drugiego recesywnego genu włosów jasnych. W pierwszym przypadku ojciec na pewno przekaże gen dominujący, jednak w drugim możliwe jest przekazanie zarówno genu dominującego jak i recesywnego. Stąd, wygląd malucha zależy w znacznej mierze od puli genowej przekazanej przez rodzica, nie oznacza o jednak bezpośredniego dziedziczenia cech. Wszystko zależy od genów.

Cechy, które zwykło uważać się za silniejsze, to: kręcone ciemne włosy, grube wargi, długie rzęsy, cienki nos i ciemne duże oczy. Cechy recesywne natomiast, to: proste jasne włosy, cienkie wargi, krótkie rzęsy, szeroki nos oraz małe niebieskie oczy.

A czy dziedziczona jest inteligencja? Na tak postawione pytanie nie ma jednoznacznej odpowiedzi. Poziom intelektualny dziecka oraz jego cechy osobowościowe są determinowane przez bardzo wiele genów – w tworzeniu układu nerwowego bierze ich około 20 tysięcy. Dlatego ilość możliwych kombinacji jest ogromna, tak samo jak ogromne jest zróżnicowanie uzdolnień i predyspozycji poszczególnych osobników populacji. Można jednak wskazać, że jeżeli oboje rodziców wykazuje jakąś jedną silną tendencję, np. do fascynacji muzyką, dziecko raczej również nie powinno wykazywać tendencję do zamiłowania muzyką. Należy jednak podkreślić, że sytuacja jest w tym przypadku nieco bardziej skomplikowana niż gdy chodzi o proste cechy fizyczne. Dziedziczenie takie, to tzw. dziedziczenie wieloczynnikowe, tzn. dziecko rzeczywiście dziedziczy po rodzicach upodobania i skłonności, ale jednocześnie wiele zależy od jego wychowania oraz uwarunkowań socjologicznych. Tak więc, zamiłowanie obojga rodziców do muzyki zwiększa prawdopodobieństwo przekazania tej cechy dziecku, jednak nie oznacza, że dziecko zostanie w przyszłości melomanem.

Dziecko dziedziczy po rodzicach również grupę krwi. Przykładowo, jeżeli oboje rodziców ma grupę krwi 0 dziecko z całą pewnością ją odziedziczy. Sprawa jednak komplikuje się w przypadku niezgodności grup krwi rodziców. Jeżeli ojciec ma grupę A a matka B, dziecko może odziedziczyć krew po ojcu (A), po matce (B), bądź po obojgu rodziców (AB; 0).

Widzimy zatem, iż dziedziczenie to skomplikowany i wieloczynnikowy proces. Dlatego nie da się jednoznacznie określić jak wyglądało będzie nasze maleństwo. Możliwe jest jednak określenie prawdopodobieństwa dla wystąpienia u dziecka określonych cech i predyspozycji. Oczywiście, gdyby rodzice poddali się dokładnym badaniom genetycznym oraz gdyby udało się określić pulę genową jaką najprawdopodobniej przekażą dziecku możliwość ustalenia wyglądu i cech dziecka przed jego narodzinami stałaby się całkowici realna. Zaś biorąc pod uwagę jak szybko w ostatnich latach rozwija się genetyka, można nawet założyć, że moment ten nie jest już wcale daleko. Podstawowe pytanie brzmi jednak, czy chcielibyśmy wiedzieć?