Mały mądrala

Nawet pierwsze dni po urodzeniu są czasem w którym maluszek chłonie otaczającą go rzeczywistość. Po 9 miesiącach w brzuchu mamy zupełnie zmieniło się jego otoczenie i musi przyzwyczaić się do nowych warunków panujących poza bezpiecznym ciałem mamy. Niemowlak jest w zasadzie w stanie rozpoznawać swoją mamę po jej zapachu, umie również wyróżnić jej głos spośród innych. Widzi też przedmioty, ale początkowo tylko te, które znajdują się bardzo blisko niego. Jednak zarówno percepcja jak i myślenie malutkiego człowieka różnią się znacząco od tych samych funkcji u dorosłego człowieka. Uwaga dzidziusia może być skoncentrowana tylko przez krótką chwilę, jednak już kilkanaście miesięcy później pojawiają się pierwsze oznaki myślenia abstrakcyjnego. Rodzice powinni bardzo dobrze zapamiętać jedną informację – okres dwóch pierwszych lat życia dziecka, to czas największej chłonności jego umysłu i maluch już nigdy nie będzie uczył się tak szybko jak w tym czasie. Jest to to zatem wskazówka, że należy bardzo mocno dbać o jego stymulację w tym okresie i pokazywać mu jak najwięcej. Warto też mieć świadomość, że rozwój motoryczny oraz intelektualny są ze sobą silnie sprzężone. Kiedy dzieciak staje się coraz sprawniejszy, ma zdecydowanie większe możliwości eksploracji. Dlatego mimo że czasami jego zachowanie może być przyczyną bałaganu pozwólmy mu na bycie małym odkrywcą.

Jedną z najważniejszych zdolności rozwijających się w ciągu pierwszych lat życia jest tak ważna dla naszej egzystencji, zdolność zapamiętywania. Bez niej nie można by uczyć się na podstawie nowych doświadczeń ani sprawnie funkcjonować. Dlatego natura musiała zadbać o to, aby pamięć rozwijała się od początku życia. Jak wspominaliśmy już noworodek potrafi wykorzystać swoją pamięć zmysłową, a więc zapamiętać głos czy zapach mamy. W okresie pierwszych dwóch tygodni życia brzdąca, jego pamięć jest bardzo krótkotrwała jednak wraz z rozwojem wydłuża się coraz bardziej. Przykładowo niemowlę mające około 2 miesięcy jest w stanie rozpoznać obraz, który widziało w poprzednim dniu, natomiast już 5 miesięczny bobas może przypomnieć sobie obraz widziany aż 2 tygodnie wcześniej. Widać zatem, że rozwój pamięci przebiega bardzo gwałtownie. Kiedy brzdąc ma około 18 miesięcy może już wrócić i kontynuować przerwane wcześniej zajęcie. Około 30 miesiąca życia jest już możliwe dla dziecka płynne przechodzenia od jednej do drugiej czynności i zapamiętywanie całego ciągu wydarzeń. Co więcej w tym czasie zaczyna także funkcjonować pamięć odtwórcza pozwalająca na przywołanie w umyśle przedmiotu, który nie jest w danym momencie dostępny fizycznie.

Inną ogromnie ważną funkcją, o czym chyba nikogo nie trzeba przekonywać jest myślenie. Mały człowiek w pierwszych tygodniach swojego życia ma dość ograniczoną świadomość – istnieją dla niego tylko te przedmioty, które może zobaczyć. Jeszcze 5 miesięczny bobas mimo śledzenia przedmiotu traci nim zainteresowanie kiedy tylko straci go z oczu. Jednak już około 4 miesięcy później dziecko zyskuje świadomość stałości przedmiotu, a więc rozumie na swój sposób, że dana rzecz istnieje mimo że jej w danym momencie nie widać. W tym okresie zaczyna się także kształtować celowość zachowań dziecka. A zatem maluch próbuje sam dosięgnąć przedmioty, które wzbudzają jego zainteresowanie i wykazuje aktywności dążeniowe. W wieku 2 lat maluch zaczyna uczyć się różnych sposobów postępowania przede wszystkim za pomocą metody prób i błędów. Natomiast pod koniec drugiego roku życia w umyśle malucha zaczynają się pojawiać obrazy i skrypty działań i bardzo istotne staje się naśladownictwo. Stąd dziewczynki w tym wieku chętnie naśladują w zabawie czynności domowe wykonywane przez mamy, a chłopcy próbują odtwarzać historie z udziałem swoich ulubionych bajkowych bohaterów. Dziecko w tym wieku jest już też świadome następstwa zdarzeń, dlatego kiedy czytając bajkę ominiesz jakiś istotny jej fragment, maluch jest w stanie zareagować sprzeciwem, czuje bowiem, że w historii brakuje jakiegoś elementu.

W życiu małego człowieka ogromnie istotna pozostaje obserwacja. Dzięki niej mogą rozwijać się zwykłe życiowe umiejętności a także wyższe funkcje poznawcze. Dziecko już w pierwszych tygodniach życia próbuje naśladować mimikę rodziców, około 5 miesiąca ich gesty, a w 2 roku już pełne zachowania i czynności. Musimy zadbać, aby dostarczyć dzieciakowi wystarczającą ilość bodźców zmysłowych, zarówno wzrokowych jak i słuchowych czy zapachowych. Maluch chce chłonąć otaczający go świat, a my mamy mu w tym pomagać. Dlatego ważne jest, aby dużo do niego mówić, pokazywać mu najróżniejsze przedmioty i zabierać go w różne miejsca. Warto również umiejętnie dobierać zabawki do wieku malucha. Dla najmłodszych bardzo interesujące będą wydające dźwięki mini karuzele do zawieszenia przy łóżeczku czy wózku. Pozwalają one rozwijać koordynację wzrokową oraz słuch. Nieco starsze dzieci chętnie pobawią się grzechotką czy maskotkami o różnej fakturze materiału. Dzięki nim jeszcze bardziej usprawnia się koordynacja wzrokowo ruchowa i zdolność manipulacji przedmiotami. Jeszcze później warto podarować dziecku plastikowe proste książeczki czy klocki, z których będzie mogło coś samo ułożyć. Zabawki te pozwalają nabywać nową wiedzę, przykładowo o częściach ciała czy zwierzątkach, a również stymulują koncentrację. Dzieciaki w wieku 2 lat chętnie pobawią się różnorodnymi zabawkami tematycznymi, a nawet puzzlami czy dość skomplikowanymi układankami.